Qizilca elametleri, qızdırma, halsızlıq, iştahsızlıq, dəridə yayılan ləkələr və qripə bənzər simptomlar göstərən insanların ən çox maraqlandığı mövzulardan biridir. Hər bir insan həyatının müəyyən dövründə qızılca xəstəliyi ilə qarşılaşır və bu vəziyyətdə xəstəliyi müəyyən etmək üçün qizilca elametleri haqqında məlumat almaq istəyir.
Biz bu yazıda qizilca elametleri, usaqlarda qizilca elametleri, qizilca nece gune sagalir, qizilca xesteliyi ne yemeli, qizilcanin ilkin elametleri və qizilcada qidalanma kimi bir çox mövzuya toxunacağıq.
Qızılca Nədir?
Qızılca xəstəliyi dəri səpgiləri ilə özünü göstərən, insandan insana keçmə xüsusiyyətinə malik bir xəstəlikdir. Qızılca virus yolu ilə insana keçir və viral infeksiyaya səbəb olur. Qızılca bədənin immunitet sistemini zəiflədərək qrip, orta qulaq iltihabı, öskürək və qızdırmaya səbəb olur. Qızılca xəstəliyinin peyvəndi mövcuddur. Uşaqlıq dövründə peyvənd olan uşaqlar qızılcadan qorunsa belə, peyvənd olmayan uşaqlar uşaqlıq dövründə və ya iləridə qızılca xəstəliyinə yoluxa bilir. Qızılca xəstəliyi özlüyündən sağalan bir xəstəlikdir. Xəstəliyin müalicəsi simptomatik, yani xəstəliyin simptomlarının müalicəsi ilə həyata keçirilir.
Qizilca Elametleri Nelerdir?
Qızılca, infeksiyadan 7-14 gün sonra ortaya çıxan yüksək yoluxucu bir virus xəstəliyidir. Başlanğıc mərhələdə yüngül soyuqdəyməyə bənzər simptomlarla başlayır: burun axması, tıxanma, öskürək və boğaz ağrısı. Daha sonra yüksək hərarət, gözlərin qızarması və ağız içində Koplik ləkələri adlanan kiçik ağ nöqtələr müşahidə olunur. 2-4 gün ərzində üzdən başlayıb bütün bədənə yayılan qırmızı səpgilər xəstəliyin ən xarakterik əlamətlərindən biridir.
Döküntülər, üzdən başlayaraq aşağıya doğru yayılır və 3-5 gün ərzində görünməyə davam edir. Yüksək hərarət, ümumi halsızlıq, iştahsızlıq və işığa həssaslıq kimi əlavə əlamətlər də müşahidə olunur. Qızılcanın əlamətlərini tanımaq erkən diaqnoz və yayılmanın qarşısını almaq üçün vacibdir.
Qizilcanin ilkin elametleri:
- Yüksək hərarət (40-41°C)
- Ümumi halsızlıq və iştahsızlıq
- Burun axması və tıxanması
- Quru və davamlı öskürək
- Boğaz ağrısı
- Gözlərin qızarması, sulanması və işığa həssaslıq
- Ağızda ləkələr (kiçik ağ nöqtələr)
- Üzdən başlayıb bütün bədənə yayılan qırmızı səpgilər
- Yorğunluq və zəiflik
- Asqırma
- İştahın azalması
Usaqlarda Qizilca Elametleri
Usaqlarda qizilca elametleri, əvvəlcə adi bir soyuqdəymə kimi görünə bilər. Uşaqda burun axması, öskürək və yüksək hərarət görülür. Sonra ağızında kiçik ağ nöqtələr (koplik ləkələri) yaranır, dərisində isə qırmızı səpgilər üzə çıxmağa başlayır. Bu səpgilər adətən üz və boyundan başlayaraq bədənə yayılır.
Xəstəlik zamanı uşaqlar özlərini çox yorğun hiss edir, yemək istəkləri azalır və gün ərzində daha çox yatmaq istəyirlər. Gözləri qızarır və işığa baxmaq onları narahat edir. Usaqlarda qizilca elametleri arasında bunlardan birini belə görsəniz, uşağınızı həkimə aparmaq vacibdir.
Usaqlarda qizilca elametleri:
- Yüksək hərarət
- Quru öskürək
- Burun axması və tıxanması
- Ağızda kiçik ağ nöqtələr
- Üzdən başlayan qırmızı səpgilər və onların bədənə yayılması
- Gözlərin qızarması, sulanması və işığa həssaslıq
- Yorğunluq və oyun oynamaq istəməmə
- Yeməkdən imtina və iştahsızlıq
Qizilcanin Mualicesi: Nə Etmək Lazımdır?
Qızılcanın xüsusi antiviral müalicəsi olmasa da, xəstəliyin simptomlarını yüngülləşdirmək və ağırlaşmaların qarşısını almaq üçün dəstək tədbirləri görülə bilər.
Qizilcanin mualicesi üçün bol maye qəbulu, yüksək qızdırma üçün qızdırma salan dərmanların istifadəsi və istirahət əsas müalicə vasitələridir. A vitamini əlavəsi, xüsusilə qidalanma səviyyəsi aşağı olan insanlarda, qızılca simptomlarının azaldılmasına və bədənin sağalma prosesinə dəstək verir.
Xüsusilə hamilə qadınlar, körpələr və immun sistemi zəif olan şəxslər üçün qızılca riskli ola bilər. Bu hallarda, virusa məruz qalındıqdan sonra altı gün ərzində immunitet sistemini gücləndirmək üçün sistem tətbiq edilərək xəstəliyin gedişi yüngülləşdirilə bilər. Peyvənd olunmamış şəxslərə virusa məruz qaldıqdan sonra 72 saat ərzində qızılca peyvəndi vurulması tövsiyə edilir.
Qizilca mualicesi üçün edə biləcəkləriniz:
- Bol maye qəbul edin (su, şorba, təbii şirələr).
- Yüksək qızdırma üçün qızdırma salıcı dərmanlar qəbul edin (aspirin tövsiyə edilmir).
- Öksürək və boğaz ağrısı üçün hava yollarını nəmləndirən cihazlardan istifadə edin.
- Parlaq işıqdan uzaq durun və gözlər üçün günəş eynəyi taxın.
- A vitamini əlavəsi qəbul edin (həkim məsləhəti ilə).
- Xüsusi hallarda (hamiləlik, zəif immun sistemi) sistem tövsiyyə edilə bilər (həkim göstərişi əsasında).
Qizilca Sepkileri Üçün Nə Etmək Olar?
Qizilca sepkileri virusun təsiri nəticəsində meydana gəlir və öz-özünə sağalır. Lakin bu səpgilərin səbəb olduğu narahatlığı azaltmaq üçün bəzi tədbirlər görülə bilər. Qızılca səpgiləri, dərinin qaşınmasına və narahat olmasına səbəb ola biləcəyindən, bu dövrdə dərinin qorunması və yüngülləşdirilməsi vacibdir.
Qızılca səpgiləri üçün tövsiyələr:
- Soyuq kompreslər tətbiq edin: Səpgilərin olduğu bölgələrə soyuq kompres tətbiq etmək qaşınmanı və narahatlığı azaldır. Soyuq kompres dərini sakitləşdirir və səpgilərin daha az ağrılı olmasına kömək edir.
- Aloe vera gelindən istifadə edin: Aloe vera gelinin antiinflamatuar xüsusiyyətləri dərini rahatlatmağa kömək edir. Səpgilərin olduğu nahiyəyə aloe vera tətbiq edərək qaşınmanı və narahatlığı azalda bilərsiniz.
- Yüngül nəmləndiricilər istifadə edin: Səpgilər dərini quruda bilər, buna görə də dərinin nəmlənməsini təmin etmək üçün hipoalerjenik və qoxusuz nəmləndiricilərdən istifadə etmək yaxşı olar.
- İlıq su ilə duş qəbul edin: İsti su dərini qurutduğundan, səpgilərin daha da pisləşməsinə səbəb ola bilər. İlıq su ilə duş qəbul etmək daha yaxşıdır və dərinin daha rahat olmasına kömək edir.
- Antihistaminiklər istifadə edin: Əgər səpgilər güclü qaşınmaya səbəb olursa, həkim tərəfindən təyin edilmiş antihistaminiklərdən istifadə edə bilərsiniz. Bu dərmanlar, allergik reaksiyaların qarşısını alaraq səpgilərin yaratdığı narahatlığı azaldır.
Qızılca Zamanı Qızdırmanı Nece Salmaq Olar?
Qızılca zamanı qızdırma, bədənin virüsə qarşı mübarizə aparmağına bağlı olaraq yüksəlir. Bu, xəstəliyin təbii bir əlamətidir, lakin yüksək qızdırma həm uşaqlar, həm də böyüklər üçün narahatlıq yarada bilər. Bu vəziyyətdə qızılca zamanı qızdırmanı nece salmaq olar barədə məlumat sahibi olmaq lazımdır.
Qızdırmanı salmaq və xəstənin daha rahat olmasını təmin etmək üçün bir neçə tədbir görülə bilər. Bu tədbirlər, qızdırmanın yüksəlməsini idarə etməyə və bədənin sərinləməsinə kömək edir.
Qızılca zamanı qızdırmanı salmaq üçün tövsiyələr:
- Bol maye qəbul edin: Su, təbii meyvə şirələri və elektrolitli içkilər, bədənin su itkisinin qarşısını alaraq qızdırmanın azalmasına kömək edir.
- Qızdırma salan dərmanlar istifadə edin: Qızdırma yüksək olduqda, həkim tərəfindən tövsiyə edilən parasetamol və ya ibuprofen kimi qızdırma salıcı dərmanlar istifadə edilə bilər. Dərmanların doğru doza ilə istifadə edilməsi vacibdir.
- Soyuq kompreslər tətbiq edin: Qızdırma zamanı, soyuq kompreslər tətbiq edərək bədənin temperaturunu salmaq mümkündür. Üz və qol bölgələrinə soyuq kompreslər tətbiq edərək qızdırmanın azalmasına kömək edə bilərsiniz.
- Rahat və açıq paltarlar geyinin: Qızdırma zamanı bədənin sərinləməsi üçün yüngül və tənəffüs edən paltarlar geyinmək yaxşıdır. Dar və ağır paltarlar bədənin istiləşməsini artıra bilər.
- Otağı sərin tutun: Qızdırma zamanı otağın temperaturu çox yüksək olmamalıdır. Otağı sərin tutmaq, hava dövranını yaxşılaşdırmaq və pəncərəni açıq saxlamaq, bədənin təbii olaraq soyumasına kömək edir.
- Yüngül və asan həzm olunan yeməklər yeyin: Qızdırma zamanı ağır yeməklər həzm sistemini yora bilər. Bunun əvəzinə, yüngül və vitaminlə zəngin yeməklər (meyvə, tərəvəz, yüngül şorbalar) yemək bədəni daha yaxşı dəstəkləyər.
Qizilca Zamani Ne Yemek Olar?
Qızılca zamanı bədənin güclü qalması və sağalma prosesinin sürətləndirilməsi üçün düzgün qidalanma çox vacibdir. Bu səbəbdən qizilca zamani ne yemek olar? sualının cavabını bilmək, qizilca zamani qidalanma barədə məlumatlanmaq vacibdir.
Xəstəlik zamanı bədənin immun sistemi zəifləyir, buna görə də vitaminlər və minerallar baxımından zəngin qidalar istehlak etmək çox önəmlidir. Ayrıca, qızılca zamanı bədənin daha çox suya ehtiyacı olur, buna görə bol maye qəbul etmək də vacibdir. Yeməklər sadə, asan həzm olunan və bədənin enerji ehtiyacını qarşılayan növlərdən seçilməlidir. Qizilca zamani ne yemeli deyə maraqlananlar, aşağıdakı siyahıdakı qidalara nəzər sala bilər.
Qızılca zamanı qidalanmada A vitamini xüsusilə əhəmiyyətlidir, çünki bu vitaminin qıtlığı qızılca simptomlarını ağırlaşdıra bilər. Bu səbəbdən A vitamini ilə zəngin qidalarla bədənin dəstəklənməsi vacibdir. Əlavə olaraq, C vitamini də immun sistemini gücləndirir və bədənin infeksiyaya qarşı mübarizə gücünü artırır. Həmçinin, yüngül və asan həzm olunan yeməklər seçmək, iştahı olmayan xəstələr üçün faydalıdır.
Qızılca zamanı yeyilə bilən qidalar:
- Meyvələr: Portağal, limon, kivi, çiyələk, ananas, alma, banan, armud, yaban mersini, moruq, avokado
- Tərəvəzlər: Yerkökü, ispanaq, balqabaq, brokoli, qırmızı bibər, çuğundur, kartof, pomidor, kələm, karnıbahar, gül kələmi
- Zülal Mənbələri: Toyuq, hinduşka, balıq (somon, tunç balığı), yumurta, tofu, pendir, qatıq, kəsmik
- Dərman və Bitki Çayları: Zəncəfil, nanə, limonlu çay, çobanyastığı çayı, yalancı qurudulmuş albalı çayı, qara çay, yaşıl çay
- Ləzzətli və Yüngül Yeməklər: Yüngül tərəvəz şorbaları (brokoli şorbası, tərəvəz supu), tost, peçenye, kreker, püre kartof, düyü, omlet
- Maye Qəbulu: Su, elektrolitli içkilər, evdə hazırlanmış meyvə şirələri (şəkərsiz, təbii), aloe vera şirəsi
Qızılcadan Qorunmaq Üçün Nə Etmək Lazımdır?
Qızılca, yüksək dərəcədə yoluxucu bir xəstəlikdir və virüsün havadan yayıldığı üçün asanlıqla digər insanlara keçə bilər. Bu xəstəlikdən qorunmanın əsas yolu peyvənddir. Bununla yanaşı, digər qorunma üsulları da mövcuddur ki, bunlar həm fərdi, həm də ictimai tədbirlər vasitəsilə tətbiq edilə bilər.
Qızılcadan qorunmaq üçün tövsiyələr:
- Qızılca keçirənlərlə eyni mühitdə olmayın: Qızılca xəstəliyi olan insanlarla yaxın təmasda olmaqdan qaçın. Xəstəliyi keçirən insanlar, səpki yaranmadan əvvəlki 4 gün ərzində və səpkilərdən sonra 4 gün ərzində yoluxucudurlar.
- Gigiyenaya diqqət edin: Əllərinizi tez-tez və düzgün şəkildə yuyun. Qızılca virusu, hava yolu ilə yayıldığı kimi, əl ilə də yayıla bilər. Gigiyena qaydalarına əməl etmək, infeksiyanın qarşısını almaqda kömək edir.
- Qapalı yerlərdə olmayın: Xəstəlik ən çox qapalı və sıx yerlərdə yayılır. İnsan çox olan və havalandırması zəif olan yerlərdən mümkün qədər uzaq durmağa çalışın.
- Gözlərə və ağıza toxunmamaq: Qızılca virusu, gözlərə və ağıza toxunmaqla da keçə bilər. Bu səbəbdən, əlləri qısa müddətdə gözlərə və ağıza aparmamağa diqqət edin.
Bu sadə tədbirlər, qızılcadan qorunmanı təmin edərək, həm fərdi səviyyədə, həm də ümumi sağlamlıq üçün önəmli rol oynayır.